Vladimir Vysotsky - Thơ và nhạc - Phần 4

18.ĐÂU CÓ CHUYỆN GÌ ĐỂ NÓI VỚI EM

Đâu có chuyện gì để nói với em!
Em đằng nào cũng nói điều vớ vẩn
Thà anh đi rủ bạn bè đánh chén
Họ có nhiều ý nghĩ trọng đại hơn.

Chuyện trò của họ nghiêm túc đàng hoàng
Thí dụ như chuyện ai người uống giỏi.
Bạn bè anh có tầm nhìn rộng rãi
Từ rương hòm đến tiệm tạp hóa con.

Chuyện của bọn anh thô kệch, thẳng thừng
Mọi vấn đề giải quyết bằng chén rượu:
Như tìm ở đâu mấy đồng còn thiếu
Ai chạy đi mua rượu – nếu đủ tiền.

Biết nghĩ gì cho em để thanh minh!
Khi buổi sáng em cho anh kvas
Trí tuệ chúng mình mỗi người mỗi khác
Em cần nâng học vấn của mình lên!

Ну о чем с тобой говорить!

Ну о чем с тобой говорить!

Все равно ты порешь ахинею,-

Лучше я пойду к ребятам пить -

У ребят есть мысли поважнее.

У ребят серьезный разговор -

Например, о том, кто пьет сильнее.

У ребят широкий кругозор -

От ларька до нашей бакалеи.

Разговор у нас и прям и груб -

Все проблемы мы решаем глоткой:

Где достать недостающий рупь

И кому потом бежать за водкой.

Ты даешь мне утром хлебный квас -

Ну что тебе придумать в оправданье!

Интеллекты разные у нас,-

Повышай свое образованье!

19.TA KHÔNG CẦN CỐT TRUYỆN

Ta không cần cốt truyện và tình tiết
Vẫn biết ra tất cả mọi điều mà.
Tôi cho quyển sách trên đời hay nhất
Là quyển sách luật hình sự của ta.

Và nếu như hôm nào không ngủ được
Hay gương mặt không có vẻ cồn cào
Tôi mở bộ luật, bất kể trang nào
Nhưng mà tôi không thể nào đọc hết.

Tôi không khuyên bè bạn những lời khuyên
Nhưng biết họ chiếm đoạt trong danh dự.
Và tôi mới vừa đọc về chuyện ấy:
Không dưới ba, và không quá mười lần.

Những dòng giản đơn, bạn hãy nghĩ xem
Có chuyện tình mọi quốc gia, thời đại
Họ có quán ván, dài như dòng ấy
Có đánh nhau, bài bạc lẫn dối gian.

Giá trăm năm không thấy những dòng này
Sau mỗi dòng tôi thấy từng số phận!
Tôi mừng khi bài viết không đạt lắm
Vì dù sao, có ai đó gặp may…

Và con tim như con chim bị thương
Khi tôi bắt đầu mở bài ra đọc
Thì máu nóng rào rạt trên thái dương
Như khi người ta đến nhà dọn rác.

Нам ни к чему сюжеты и интриги

Нам ни к чему сюжеты и интриги,-

Про все мы знаем, про все, чего ни дашь.

Я, например, на свете лучшей книгой

Считаю кодекс уголовный наш.

И если мне неймется и не спится

Или с похмелья нет на мне лица -

Открою кодекс на любой странице,

И не могу, читаю до конца.

Я не давал товарищам советы,

Но знаю я - разбой у них в чести.

Вот только что я прочитал про это:

Не ниже трех, не свыше десяти.

Вы вдумайтесь в простые эти строки,-

Что нам романы всех времен и стран!

В них все - бараки, длинные, как сроки,

Скандалы, драки, карты и обман.

Сто лет бы мне не видеть этих строчек -

За каждой вижу чью-нибудь судьбу!

И радуюсь, когда статья - не очень:

Ведь все же повезет кому-нибудь...

И сердце бьется раненою птицей,

Когда начну свою статью читать.

И кровь в висках так ломится, стучится,

Как мусора, когда приходят брать.

20.MỒ CHUNG

Trên mồ chung không có tiếng khóc than
Trên mồ chung không trồng cây thánh giá
Những bó hoa, ai người mang đến đó
Và luôn cháy lên ngọn lửa vĩnh hằng.

Xưa ở đây đất nhô lên thành đống
Còn bây giờ – những tấm đá hoa cương
Ở nơi này không có số phận riêng
Mà tất cả hòa chung cùng số phận.

Thấy trong lửa này xe tăng cháy sáng
Thành phố Smolensk cháy thành tro
Cháy những ngôi nhà gỗ của nước Nga
Nhà Quốc hội Đức và trái tim người lính.

Bên mồ chung không có tiếng khóc than
Đi đến đây chỉ những người mạnh mẽ
Trên mồ chung không trồng cây thánh giá
Nhưng phải đâu vì thế nhẹ lòng hơn?

*****

Братские могилы

На братских могилах не ставят крестов,

И вдовы на них не рыдают,

К ним кто-то приносит букеты цветов,

И Вечный огонь зажигают.

Здесь раньше вставала земля на дыбы,

А нынче — гранитные плиты.

Здесь нет ни одной персональной судьбы —

Все судьбы в единую слиты.

А в Вечном огне виден вспыхнувший танк,

Горящие русские хаты,

Горящий Смоленск и горящий рейхстаг,

Горящее сердце солдата.

У братских могил нет заплаканных вдов —

Сюда ходят люди покрепче.

На братских могилах не ставят крестов,

Но разве от этого легче?..

   

21.GỬI MARINA

Nếu anh giàu có như vua biển cả
“Hãy bắt mồi!” – em kêu thế với anh
Thế giới trên và dưới nước của mình
Anh đổ hết ra không cần do dự.

Nhà pha lê trên đồi – dành cho nàng
Còn mình, như chó, lớn lên – trong xích.
Những mạch nước nguồn của anh có bạc
Và biết bao lớp sỏi cát có vàng!

Nếu anh nghèo khổ, như chó – một mình
Thì trong nhà anh, đem bóng em lăn
Bởi vì em giúp cho anh, trời ạ
Không cho ai tàn phá cuộc đời anh.

Nhà pha lê trên đồi – dành cho nàng
Còn mình, như chó, lớn lên – trong xích.
Những mạch nước nguồn của anh có bạc
Và biết bao lớp sỏi cát có vàng!

Giá anh đem người khác so với em
Dù treo cổ anh, dù đem xử bắn
Hãy để ý cách của anh nhìn ngắm
Em như người đẹp của Raphael.

Nhà pha lê trên đồi – dành cho nàng
Còn mình, như chó, lớn lên – trong xích.
Những mạch nước nguồn của anh có bạc
Và biết bao lớp sỏi cát có vàng!

Марине

Если я богат, как царь морской,

Крикни только мне: "Лови блесну!" -

Мир подводный и надводный свой,

Не задумываясь, выплесну!

Дом хрустальный на горе - для нее,

Сам, как пес бы, так и рос - в цепи.

Родники мои серебряные,

Золотые мои россыпи!

Если беден я, как пес - один,

И в дому моем - шаром кати, -

Ведь поможешь ты мне, господи,

Не позволишь жизнь скомкати!

Дом хрустальный на горе - для нее,

Сам, как пес бы, так и рос - в цепи.

Родники мои серебряные,

Золотые мои россыпи!

Не сравнил бы я любую с тобой -

Хоть казни меня, расстреливай.

Посмотри, как я любуюсь тобой, -

Как мадонной Рафаэлевой!

Дом хрустальный на горе - для нее,

Сам, как пес бы, так и рос - в цепи.

Родники мои серебряные,

Золотые мои россыпи!

  

22.NẾN ĐƯỢC THẮP CHO TÔI

Nến được thắp cho tôi cứ mỗi chiều
Bóng hình em nhạt nhòa qua làn khói
Tôi không muốn tin thời gian chữa khỏi
Rằng theo thời gian, tất cả đi theo.

Tôi không bao giờ còn có lặng yên
Vì tất cả trong hồn – cho năm tới
Em mang theo mình – thật không hiểu nổi
Ra cảng biển, và sau đó – phi trường.

Nến được thắp sáng cho tôi mỗi chiều
Bóng hình em nhạt nhòa qua làn khói
Tôi không muốn tin thời gian chữa khỏi
Rằng theo thời gian, tất cả đi theo.

Trong lòng tôi là sa mạc hoang tàn
Chớ đứng trên cõi lòng tôi hoang vắng
Chỉ những đoạn bài ca và mạng nhện
Còn em đã mang tất cả theo mình.

Nến được thắp cho tôi cứ mỗi chiều
Bóng hình em nhạt nhòa qua làn khói
Tôi không muốn tin thời gian chữa khỏi
Rằng theo thời gian, tất cả đi theo.

Điểm đến trong lòng không có đường đi
Đào bới lên thì các người chỉ thấy
Một vài nửa câu, nửa vời đối thoại
Còn lại là chỉ Pháp với Paris.

Nến được thắp cho tôi cứ mỗi chiều
Bóng hình em nhạt nhòa qua làn khói
Tôi không muốn tin thời gian chữa khỏi
Rằng theo thời gian, tất cả đi theo.

Мне каждый вечер зажигают свечи

Мне каждый вечер зажигают свечи,

И образ твой окуривает дым, -

И не хочу я знать, что время лечит,

Что все проходит вместе с ним.

Я больше не избавлюсь от покоя:

Ведь все, что было на душе на год вперед,

Не ведая, она взяла с собою -

Сначала в порт, а после - в самолет.

Мне каждый вечер зажигают свечи,

И образ твой окуривает дым, -

И не хочу я знать, что время лечит,

Что все проходит вместе с ним.

В душе моей - пустынная пустыня, -

Так что ж стоите над пустой моей душой!

Обрывки песен там и паутина, -

А остальное все она взяла с собой.

Теперь мне вечер зажигает свечи,

И образ твой окуривает дым, -

И не хочу я знать, что время лечит,

Что все проходит вместе с ним.

В душе моей - все цели без дороги, -

Поройтесь в ней - и вы найдете лишь

Две полуфразы, полудиалоги, -

А остальное - Франция, Париж...

И пусть мне вечер зажигает свечи,

И образ твой окуривает дым, -

Но не хочу я знать, что время лечит,

Что все проходит вместе с ним.

23.NẾU THÍCH

Nếu thích thì – quá ít?
Nếu đã yêu – quá nhiều?
Nếu từ đầu mà biết
Nếu mà biết được lâu!

Em đâu, nghèo tưởng tượng
Em đâu, lời dự phòng!
Em dễ thương, âu yếm
Chà, giá được yêu em!

Если нравится - мало?

Если нравится - мало?

Если влюбился - много?

Если б узнать сначала,

Если б узнать надолго!

Где ж ты, фантазия скудная,

Где ж ты, словарный запас!

Милая, нежная, чудная!..

Эх, не влюбиться бы в вас!

24.CHUYỆN ĐÃ TỪNG

Chuyện đã từng – tôi yêu và đau khổ
Chuyện đã từng – chỉ mơ ước về nàng
Tôi bí mật thấy nàng trong giấc ngủ
Trên ngựa trắng, như Chiến binh Amazon*.

Để làm chi khôn ngoan những sách buồn
Khi tôi có thể cúi hôn dấu vết
Có điều gì, nữ hoàng bao mơ ước?
Có điều gì, hạnh phúc quá mong manh?

Hồn chúng tôi từng ngập giữa mùa xuân
Những mái đầu chúng tôi bơi trong lửa
Và buồn đau với nàng – thật xa xăm
Và cứ ngỡ rằng sẽ không buồn nhớ.

Thế mà giờ – thà áo quan chuẩn bị
Cười ra nước mắt, khóc thiếu nguyên nhân
Máu tê cứng vì băng giá vĩnh hằng
Sống trong linh cảm chết vì nỗi sợ.

Tôi hiểu rằng – không bao giờ hát nữa
Tôi hiểu rằng – mơ mộng chẳng còn trông.
Tháng ngày trôi theo dòng chỉ dối gian
Sống với nàng – chỉ toàn là ảnh ảo.

Tôi đem đốt hết bao nhiêu quần áo
Bứt dây đàn, giải thoát khỏi mê man
Không nô lệ cho hy vọng hão huyền
Không thần tượng với những phường gian xảo.

_________________

*Chiến binh Amazon là những nữ chiến binh gan dạ trong truyền thuyết Hy Lạp cổ đại. Người Amazon sống theo chế độ mẫu hệ, phụ nữ điều hành đất nước cả hai mặt chính trị và quân sự. Những người phụ nữ Amazon tham gia chinh chiến, dành cả đời trên lưng ngựa trong khi đàn ông làm việc nhà. Trước khi kết hôn, phụ nữ Amazon phải giết chết một người đàn ông, đứa trẻ trai nào ra đời trong Vương quốc này cũng sẽ bị giết chết hoặc bị thiến.

Было так…

Было так - я любил и страдал.

Было так - я о ней лишь мечтал.

Я ее видел тайно во сне

Амазонкой на белом коне.

Что мне была вся мудрость скучных книг,

Когда к следам ее губами мог припасть я!

Что с вами было, королева грез моих?

Что с вами стало, мое призрачное счастье?

Наши души купались в весне,

Плыли головы наши в огне.

И печаль, с ней и боль - далеки,

И казалось - не будет тоски.

Ну а теперь - хоть саван ей готовь, -

Смеюсь сквозь слезы я и плачу без причины.

Вам вечным холодом и льдом сковало кровь

От страха жить и от предчувствия кончины.

Понял я - больше песен не петь,

Понял я - больше снов не смотреть.

Дни тянулись с ней нитями лжи,

С нею были одни миражи.

Я жгу остатки праздничных одежд,

Я струны рву, освобождаясь от дурмана, -

Мне не служить рабом у призрачных надежд,

Не поклоняться больше идолам обмана!

25.NỖI BẤT HẠNH

Tôi mang nỗi bất hạnh của mình
Đi trên băng giá của mùa xuân
Băng giá tan, tâm hồn tôi tan nát
Thành hòn đá và trôi dưới nước
Mà bất hạnh – dù nặng vô cùng
Đã mắc lại trên bờ mép sắc.

Và bất hạnh kể từ ngày đó
Đi tìm tôi khắp cõi trần gian
Cùng với nỗi bất hạnh là tin đồn
Rằng tôi đã không chết
Mặt đất trần truồng cũng biết
Chuyện về chim cút với cút con.

Ai trong số họ đã nói
Với quí ông đáng kính của tôi
Ông ba hoa chuyện dưới đất trên trời
Trong say mê không còn là mình nữa
Và ông đến với tôi
Tai họa và tin đồn đi theo từ đó.

Quí ông đuổi kịp tôi
Ôm chầm lấy trong vòng tay
Nỗi bất hạnh ngồi bên cười đắc chí
Nhưng ông đã không thể nào ở lại
Tất cả chỉ có một ngày
Còn nỗi bất hạnh thì lâu dài, mãi mãi. 

Беда

Я несла свою беду

По весеннему по льду.

Надломился лед, душа оборвалася.

Камнем под воду пошла,

А беда - хоть тяжела -

А за острые края задержалася.

И беда с того вот дня

Ищет по свету меня,

Слухи ходят вместе с ней, с кривотолками.

А что я не умерла,

Знала голая земля

Да еще перепела с перепелками.

Кто из них сказал ему,

Господину моему,

Только выдали меня, проболталися.

И, от страсти сам не свой,

Он отправился за мной,

А за ним беда с молвой привязалися.

Он настиг меня, догнал,

Обнял, на руки поднял.

Рядом с ним в седле беда ухмылялася.

Но остаться он не мог,

Был всего один денек,

А беда на вечный срок задержалася.

26.ĐI NGANG QUA PHỤ NỮ

Đi ngang qua phụ nữ, tôi không thể
Tôi kể bạn nghe chuyện Baba Yaga(*)
Về cây chổi và nghề của bà ta
Về cái đã có và chưa từng có.

Chuyện bắt người qua đường đem nấu xúp
Mà phần đông họ là những thanh niên
Chuyện bí mật bay trong cối của mình
Rồi khéo léo làm cho nhầm dấu vết.
____
(*)Baba Yaga – là nhân vật dân gian của người Slavơ. Đấy là một bà phù thủy có tài làm yêu thuật và có thể bay trong cối.

Мимо баб я пройти не могу

Мимо баб я пройти не могу.

Вот вам сказка про Бабу-Ягу, -

Про ее ремесло, про ее помело,

Что было и чего не было.

Как прохожих варит в супе,

Большей частью молодых,

Как секретно ездит в ступе,

Ловко путая следы...

  

27.NHỮNG CON TÀU

Những con tàu thả neo và chúng nằm yên

Nhưng sẽ trở về giữa trời biển biển động

Sau chừng nửa năm – thì tôi xuất hiện

Để rồi lại ra đi chừng nửa năm.

Tất cả trở về – trừ những người bạn tốt

Trừ những người yêu, những phụ nữ trung thành

Tất cả trở về – trừ những người cần hơn

Tôi không tin số phận, mà tin mình – càng ít.

Chuyện không hẳn thế, tôi vẫn muốn tin rằng

Việc đốt tàu sắp tới đây hết mốt

Tôi sẽ quay về với bạn bè, công việc

Và tất nhiên sẽ hát – sau chừng nửa năm.

Variant:

Những con tàu trên bến chuẩn bị ra đi

Nhưng sẽ trở về, xuyên qua trời u ám.
Chưa đầy nửa năm – và tôi xuất hiện
Để rồi lại ra đi
Để rồi lại ra đi sáu tháng.

Tất cả quay về, trừ những người bạn tốt
Những người yêu nhất, những phụ nữ thủy chung
Tất cả quay về - trừ những người cần.
Tôi không tin số phận
Tôi không tin số phận, mà tin mình – còn ít hơn.

Nhưng không hẳn thế, tôi muốn nghĩ rằng
Nước cờ liều sắp tới đây hết mốt
Tôi sẽ quay về, vì trong mơ ước, bạn bè thân.
Tất nhiên, tôi sẽ hát
Tất nhiên, tôi sẽ hát – chưa đến nửa năm. 

Корабли

Корабли постоят - и ложатся на курс,

но они возвращаются сквозь непогоды...

Не пройдет и полгода - и я появлюсь,

чтобы снова уйти на полгода.

Возвращаются все - кроме лучших друзей,

кроме самых любимых и преданных женщин.

Возвращаются все - кроме тех, кто нужней,

я не верю судьбе, а себе - еще меньше.

Но мне хочется верить, что это не так,

что сжигать корабли скоро выйдет из моды.

Я, конечно, вернусь - весь в друзьях и в делах,

я, конечно, спою - не пройдет и полгода.