Vladimir Vysotsky - Thơ và nhạc - Phần 2

5.BÀI BALLAD VỀ LUÂN HỒI CHUYỂN KIẾP

Ai vào Thánh Ala, Ma-hô-mét, hay Giê-su đang tin

Ai không tin một thứ gì, coi thường ngay cả quỉ -

Người Ấn Độ đã nghĩ ra một Đức tin tuyệt mỹ

Rằng chúng ta chết đi, vẫn không chết hoàn toàn.

Linh hồn bạn bay lên cao

Với mơ ước sinh ra lần nữa

Nhưng nếu bạn từng sống như bầy heo

Thì bạn lại sẽ làm heo như vậy.

Mặc người ta lườm nguýt – hãy quen với những lời trách cứ

Thật đáng tiếc – lại sinh ra để cho người trách cứ như xưa

Và nếu bạn đã từng thấy cái chết của kẻ thù ở cuộc đời này

Thì kiếp sau bạn sẽ được ban đôi mắt chính xác và sáng sủa.

Hãy sống với mình một cách bình thường

Có một lý do để mà vui vẻ

Bởi vì có thể, ở trong người chủ

Linh hồn của bạn ẩn bên trong.

Dù kiếp này bạn chỉ làm một người quét sân

Kiếp sau thành người quản lý rồi lên làm Bộ trưởng

Nhưng nếu bạn ngu – sẽ thành cây bao báp rất lực lưỡng

Và sẽ làm cây bao báp này suốt cả nghìn năm.

Sống như con vẹt quả là xấu hổ

Hay con rắn lục suốt tháng năm dài –

Chẳng phải tốt hơn trong cuộc đời này

Sống làm một người tử tế?

Thành ra ai là ai, từng là ai, ta không bao giờ biết được.

Nhiễm sắc thể và di truyền học – chỉ những thứ điên rồ

Có thể con mèo kinh tởm kia – kiếp trước là một tên côn đồ

Còn người đàn ông dễ thương này từng là con chó tốt.

Tôi nhảy cẫng lên vì sung sướng

Những thử thách, cám dỗ bỏ qua

Một tôn giáo vô cùng thuận tiện

Mà những người Ấn đã nghĩ ra!

Баллада о переселении душ

Кто верит в Магомета, кто - в Аллаха, кто - в Иисуса,

Кто ни во что не верит - даже в черта, назло всем,-

Хорошую религию придумали индусы:

Что мы, отдав концы, не умираем насовсем.

Стремилась ввысь душа твоя -

Родишься вновь с мечтою,

Но если жил ты как свинья -

Останешься свиньею.

Пусть косо смотрят на тебя - привыкни к укоризне,-

Досадно - что ж, родишься вновь на колкости горазд.

И если видел смерть врага еще при этой жизни,

В другой тебе дарован будет верный зоркий глаз.

Живи себе нормальненько -

Есть повод веселиться:

Ведь, может быть, в начальника

Душа твоя вселится.

Пускай живешь ты дворником - родишься вновь прорабом,

А после из прораба до министра дорастешь,-

Но, если туп, как дерево - родишься баобабом

И будешь баобабом тыщу лет, пока помрешь.

Досадно попугаем жить,

Гадюкой с длинным веком,-

Не лучше ли при жизни быть

Приличным человеком?

Так кто есть кто, так кто был кем?- мы никогда не знаем.

С ума сошли генетики от ген и хромосом.

Быть может, тот облезлый кот - был раньше негодяем,

А этот милый человек - был раньше добрым псом.

Я от восторга прыгаю,

Я обхожу искусы,-

Удобную религию

Придумали индусы!

6.NGƯỜI LÁI XE

Người lái xe đã quở trách thời tiết

Và nói rằng: “Do bị tác động lên

Từ nhà máy, phóng tên lửa, vệ tinh

Mà nói chung – tại vì do lũ cướp”.

Шофёр ругал погоду

Шофёр ругал погоду

И говорил: «Влияют на неё

Ракеты, спутники, заводы,

А в основном — жульё».

7.GIÀNH CHÚT TỪ VĨNH HẰNG

Giành chút từ vĩnh hằng

Để khổ và để sướng

Để không nghe, để câm

Để cho và để nhận

Để có và để không

Để nhớ hay nhớ đến.

Шмоток у вечности урвать

Шмоток у вечности урвать,

Чтоб наслаждаться и страдать,

Чтобы не слышать и неметь,

Чтобы вбирать и отдавать,

Чтобы иметь и не иметь,

Чтоб помнить иль запоминать.

8.NGƯỜI ĐẸP ĐƯỢC YÊU THƯỜNG XUYÊN

Người đẹp được yêu thường xuyên, cần mẫn hơn
Ít, nhưng nhanh hơn – với người vui vẻ
Hiếm khi được yêu – những người lặng lẽ
Nhưng nếu được yêu thì mạnh mẽ hơn.

Bạn đừng gào lên những lời dịu dàng
Mà hãy giữ chúng trong vòng tù hãm
Mặc những con tàu gào rống trong đêm
Nhưng còn bạn thì giữ bề im lặng
Vội vã – thì đi tìm gió ngoài đồng.

Nàng đang đọc những cuốn tiểu thuyết buồn
Để nàng so sánh, bạn thì tin tưởng
Vì rằng có những bông tuy líp đen
Để người ta ngỡ trắng hơn màu trắng.

Bạn đừng gào lên những lời dịu dàng
Mà hãy giữ chúng trong vòng tù hãm
Mặc những con tàu gào rống trong đêm
Nhưng còn bạn thì giữ bề im lặng
Vội vã – thì đi tìm gió ngoài đồng.

Lời chạy nhảy, bị gò bó – thế nhưng
Bạn đừng bao giờ sợ rằng chậm trễ.
Lời có nhiều, nhưng nếu như có thể
Chỉ nói khi bạn không thể nào không.

Bạn đừng gào lên những lời dịu dàng
Mà hãy giữ chúng trong vòng tù hãm
Mặc những con tàu gào rống trong đêm
Nhưng còn bạn thì giữ bề im lặng
Vội vã – thì đi tìm gió ngoài đồng.

Красивых любят чаще и прилежней

Красивых любят чаще и прилежней,

Веселых любят меньше, но быстрей, -

И молчаливых любят, только реже,

Зато уж если любят, то сильней.

Не кричи нежных слов, не кричи,

До поры подержи их в неволе, -

Пусть кричат пароходы в ночи,

Ну а ты промолчи, промолчи, -

Поспешишь - и ищи ветра в поле.

Она читает грустные романы, -

Ну пусть сравнит, и ты доверься ей, -

Ведь появились черные тюльпаны -

Чтобы казались белые белей.

Не кричи нежных слов, не кричи,

До поры подержи их в неволе, -

Пусть кричат пароходы в ночи,

Ну а ты промолчи, промолчи, -

Поспешишь - и ищи ветра в поле.

Слова бегут, им тесно - ну и что же! -

Ты никогда не бойся опоздать.

Их много - слов, но все же если можешь -

Скажи, когда не можешь не сказать.

Не кричи нежных слов, не кричи,

До поры подержи их в неволе, -

Пусть кричат пароходы в ночи,

Ну а ты промолчи, промолчи, -

Поспешишь - и ищи ветра в поле.

9.TÔI YÊU EM BÂY GIỜ...

Tôi yêu em bây giờ
Công khai – không hề bí mật
Cháy trong ánh sáng của em – không “sau”, không “trước”.
Cười hay khóc, nhưng tôi yêu bây giờ
Trong quá khứ - không muốn, còn tương lai – không biết.

Trong quá khứ là “tôi đã yêu em” –
Đau buồn hơn cả ngôi mộ người đã chết
Tất cả sự dịu dàng trong tôi như bị trói tay chân
Mặc dù nhà thơ của mọi nhà thơ từng viết:
“Tôi đã yêu em, và có lẽ tình…”

Người ta nói như thế về cái đã héo tàn
Và trong đó lòng trắc ẩn có nghĩa là độ lượng
Giống như đối với ông vua đã bị truất quyền.
Trong đó có lòng thương về sự khao khát không còn
Nơi mà sự khát khao đã không còn nhanh nhẹn
Và có vẻ như không tin đối với “tôi yêu em”.

Tôi yêu em bây giờ –
Không vết nhơ, không mất mát
Thế kỷ của tôi là bây giờ - tôi không cắt tĩnh mạch!
Trong thời gian, trong sự tiếp tục, bây giờ -
Tôi không thở bằng quá khứ và tương lai không cuồng nhiệt.

Tôi bơi qua, lội qua và đi đến
Với em – dù cho có bị chặt đầu!
Với xích dưới chân và những quả cân trọng lượng
Chỉ mong em đừng bắt ép gì nếu em nhầm lẫn
Để sau “tôi đang yêu” tôi thêm vào “sẽ vẫn còn yêu”.

Có cay đắng trong “tôi sẽ”, mới lạ lùng sao
Chữ ký giả mạo và lỗ đục sâu
Và khe hở rút lui để làm dự trữ
Dưới tận đáy ly sâu nọc độc không màu.
Và giống như điều sỉ nhục cho thì hiện tại
Nghi ngờ “tôi đang yêu” ngay lúc này sao.

Tôi nhìn giấc mơ Pháp
Với đủ kiểu thời gian
Nơi mà cả quá khứ lẫn tương lai đều khác.
Tôi cảm thấy như đang bêu xấu mình
Trước hàng rào ngôn ngữ tôi đành bất lực.

Ái chà, sự khác biệt trong nhiều ngôn ngữ
Không có vị trí – mà thất bại hoàn toàn
Nhưng lối thoát cả hai đứa sẽ đi tìm.
Tôi yêu em và trong những thời gian phức tạp –
Và trong tương lai, và ở trong quá khứ này em.

Люблю тебя сейчас

Люблю тебя сейчас,

не тайно - напоказ.

Не «после» и не «до» в лучах твоих сгораю.

Навзрыд или смеясь, но я люблю сейчас,

А в прошлом - не хочу, а в будущем - не знаю.

В прошедшем «я любил» -

печальнее могил, -

Все нежное во мне бескрылит и стреножит,

Хотя поэт поэтов говорил:

«Я вас любил, любовь еще, быть может...»

Так говорят о брошенном, отцветшем -

И в этом жалость есть и снисходительность,

Как к свергнутому с трона королю.

Есть в этом сожаленье об ушедшем

Стремленьи, где утеряна стремительность,

И как бы недоверье к «я люблю».

Люблю тебя теперь -

без пятен, без потерь,

Мой век стоит сейчас - я вен не перережу!

Во время, в продолжение, теперь -

Я прошлым не дышу и будущим не брежу.

Приду и вброд, и вплавь

к тебе - хоть обезглавь! -

С цепями на ногах и с гирями по пуду.

Ты только по ошибке не заставь,

Чтоб после «я люблю» добавил я «и буду».

Есть горечь в этом «буду», как ни странно,

Подделанная подпись, червоточина

И лаз для отступленья, про запас,

Бесцветный яд на самом дне стакана.

И словно настоящему пощечина, -

Сомненье в том, что «я люблю» сейчас.

Смотрю французский сон

с обилием времен,

Где в будущем - не так, и в прошлом - по-другому.

К позорному столбу я пригвожден,

К барьеру вызван я - языковому.

Ах, разность в языках!

Не положенье - крах!

Но выход мы вдвоем поищем - и обрящем.

Люблю тебя и в сложных временах -

И в будущем, и в прошлом настоящем!

10.BÀI BALLAD VỀ TÌNH YÊU

Khi dòng nước của cơn Đại hồng thủy
Quay trở lại lần nữa với bến bờ
Thì từ bọt của dòng nước xưa kia
Tình yêu thoát lên bờ trong lặng lẽ
Và tan trong không khí đến hạn kỳ
Mà hạn kỳ thì có nhiều vô kể.

Và hãy vẫn còn những người ngớ ngẩn
Thở đầy căng cái thứ hỗn hợp này
Họ không chờ hình phạt hay phần thưởng
Mà chỉ nghĩ rằng hít thở vậy thôi
Họ rơi vào nhịp thở không bằng phẳng
Nhịp thở như vầy – nhịp thở chơi vơi.

Tôi trải giường cho những kẻ đang yêu
Để họ hát cả ngoài đời, trong mộng!..
Tôi đang thở – nghĩa là tôi đang yêu!
Tôi đang yêu – nghĩa là tôi đang sống!

Và sẽ có nhiều giang hồ phiêu bạt:
Xứ sở tình yêu, xứ sở mênh mông!
Tình thử thách những hiệp sĩ của mình
Cứ mỗi ngày vặn hỏi càng nghiêm khắc:
Tình đòi hỏi chia ly và khoảng cách
Không nghỉ ngơi, không cho ngủ cho yên.

Nhưng không quay lại những kẻ điên cuồng
Mà họ bằng lòng trả bằng mọi giá
Sẵn sàng mạo hiểm cả cuộc đời mình
Để cho không làm rách và để giữ
Sợi chỉ thần tiên, sợi chỉ vô hình
Mà người ta đã căng ra giữa họ.

Tôi trải giường cho những kẻ đang yêu
Để họ hát cả ngoài đời, trong mộng!..
Tôi đang thở – nghĩa là tôi đang yêu!
Tôi đang yêu – nghĩa là tôi đang sống!

Nhưng có khối kẻ chết ngạt vì tình
Gọi tình yêu nhưng chưa từng gọi đến
Biết bao nhiêu trống vắng với tin đồn
Nhưng tổng số này ngâm trong máu nóng.
Còn ta đặt những ngọn nến đầu giường
Thờ những kẻ chết mà chưa được nhận.

Linh hồn họ trong cỏ hoa thơ thẩn
Giọng nói rồi sẽ hòa nhập cùng nhau
Và một nhịp thở cùng chung vĩnh viễn
Thổn thức trên môi – khi họ gặp nhau
Trên bến đò ngang run rẩy, trên cầu
Và trên những ngã tư đời chật lắm.

Cơn gió mát làm say người được chọn
Quấn bàn chân, làm người chết hồi sinh
Bởi vì rằng, nếu như bạn chưa từng
Yêu – nghĩa là chưa thở và chưa sống.

Баллада о любви

Когда вода Всемирного потопа

Вернулась вновь в границы берегов,

Из пены уходящего потока

На берег тихо выбралась Любовь -

И растворилась в воздухе до срока,

А срока было - сорок сороков...

И чудаки - еще такие есть -

Вдыхают полной грудью эту смесь,

И ни наград не ждут, ни наказанья, -

И, думая, что дышат просто так,

Они внезапно попадают в такт

Такого же - неровного - дыханья.

Я поля влюбленным постелю -

Пусть поют во сне и наяву!..

Я дышу, и значит - я люблю!

Я люблю, и значит - я живу!

И много будет странствий и скитаний:

Страна Любви - великая страна!

И с рыцарей своих - для испытаний -

Все строже станет спрашивать она:

Потребует разлук и расстояний,

Лишит покоя, отдыха и сна...

Но вспять безумцев не поворотить -

Они уже согласны заплатить:

Любой ценой - и жизнью бы рискнули, -

Чтобы не дать порвать, чтоб сохранить

Волшебную невидимую нить,

Которую меж ними протянули.

Я поля влюбленным постелю -

Пусть поют во сне и наяву!..

Я дышу, и значит - я люблю!

Я люблю, и значит - я живу!

Но многих захлебнувшихся любовью

Не докричишься - сколько не зови, -

Им счет ведут молва и пустословье,

Но этот счет замешан на крови.

А мы поставим свечи в изголовье

Погибших от невиданной любви...

И душам их дано бродить в цветах,

Их голосам дано сливаться в такт,

И вечностью дышать в одно дыханье,

И встретиться - со вздохом на устах -

На хрупких переправах и мостах,

На узких перекрестках мирозданья.

Свежий ветер избранных пьянил,

С ног сбивал, из мертвых воскрешал, -

Потому что если не любил -

Значит, и не жил, и не дышал!